parafii pw. św. Mikołaja w Bielsku-Białej

kronika osób pochowanych

Aleksander Ligaszewski

        urodził się 27 lutego 1899 roku w Warszawie, syn Bronisława – stolarza, właściciela warsztatu rzemieślniczego i Salomei z Nowickich. Uczył się w Szkole Rzemieślniczej im. Karola Szlenkiera w Warszawie, którą ukończył w 1915 roku. Następnie podjął naukę na Rocznym Kursie dla Nauczycieli Robót Ręcznych, zorganizowanym przez Władysława Przanowskiego (1880-1937), w budynku szkoły im. K. Szlenkiera. Tego okresu dotyczy jego relacja pt. „Byłem uczniem szkoły Szlenkiera. Moje wspomnienia z okresu 1909/1910 do 1915/1916” (maszynopis). Wraz z ukończeniem kursu w 1916 roku uzyskał prawo nauczania prac ręcznych w szkołach i w tym samym roku rozpoczął prace zawodową. Uczył prac ręcznych w szkole przemysłowej dla dzieci pracowników tramwajowych w Warszawie, a następnie – od 1917 do 1920 r. – w Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie. Równocześnie podnosił swoje kwalifikacje w Kolegium Sztuk Zdobniczych przy Muzeum Rzemiosła w Warszawie.
 
        W 1920 roku brał udział jako ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej w plutonie sanitarnym. Wzięty do niewoli, zdołał uciec z kolumny jeńców. Już po wojnie, ukończył w 1922 roku ósmą, ostatnią klasę gimnazjum, otrzymując świadectwo dojrzałości, umożliwiające podjęcie studiów wyższych. W latach 1922-1926 studiował architekturę na Politechnice Warszawskiej, a po jej ukończeniu (choć nie przystąpił do egzaminu końcowego i nie uzyskał tytułu inżyniera) odbył roczne przeszkolenie wojskowe w Szkole Podchorążych Rezerwy Łączności w Zegrzu koło Warszawy. Następnie – od 1927 do 1930 roku – studiował fizykę na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1920-1935 uczył prac ręcznych i fizyki w Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie, pozostawił w rękopisie „Wspomnienie nauczyciela robót ręcznych” oraz „Wspomnienie o dyrektorze Wiktorze Ambroziewiczu” (przechowywane w Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie). W szkole tej zorganizował wzorcową pracownię robót ręcznych, najpierw w budynku przy ulicy Kapucyńskiej, a następnie przy ul. Myśliwieckiej. Zaprojektował także podobną pracownię robót ręcznych dla gimnazjum w Rydzynie.
 
        Pracując w Gimnazjum im. Batorego uzupełniał wykształcenie oraz opanował technologię obróbki drewna, metalu i szkła. Uczestniczył w eksperymencie pedagogicznym polegającym na korelacji nauczania prac ręcznych z fizyką, chemią, przyrodą i geografią. Podczas zajęć wykonywano pomoce dydaktyczne wykorzystywane na lekcjach innych przedmiotów, równocześnie zapoznając uczniów z zasadami działania przyrządów. Uczniowie w ramach zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych budowali modele samolotów, okrętów, tramwaju itp. oraz przedmioty użytkowe takie jak silniki, szybowce, kajaki. W ten sposób łączono zagadnienia teoretyczne z praktyką. Eksperyment zakładał również cele wychowawcze: m.in. kształtowanie umiejętności planowania i projektowania oraz budzenie szacunku dla pracy ręcznej. Swoje doświadczenia dydaktyczne i wnioski z prowadzonego eksperymentu Ligaszewski opisał w następujących artykułach: Czuwajmy! („Roboty Ręczne” 1927 nr 4), Jak ubieramy choinki („Roboty Ręczne” 1928 nr 1), Praca ręczna w programach gimnazjalnych („Roboty Ręczne” 1928 nr 2, 3), Cele społeczno-wychowawcze wynikające z programu prac ręcznych w Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie („Praca Ręczna w Szkole” 1933 nr 1 – fragmenty wydrukowane w książce : „Pochodem idziemy…” Dzieje i legenda Szkoły im. Stefana Batorego w Warszawie, wydanie drugie, uzupełnione. Warszawa 2003, tom 1, str.153-158).
 
        W 1933 roku uzyskał patent na przyrząd kreślarski do wykreślania i analizy krzywych matematycznych w sposób ciągły. W latach 1935-1939 był wykładowcą w kierowanym przez W. Przanowskiego – Państwowym Instytucie Robót Ręcznych w Warszawie kształcącym nauczycieli prac ręcznych. Prowadził zajęcia z geometrii wykreślnej i rysunku technicznego . Urządził w Instytucie pracownię elektrotechniczną wraz z radiowęzłem, w której odbywały się zajęcia z elektrotechniki. Opis swych doświadczeń i osiągnięć zawarł w opracowaniach: Pracownia elektrotechniczna i Instytucie Robót Ręcznych („Praca Ręczna w Szkole” 1937 nr 4), oraz Czynnik bezpieczeństwa w projektowaniu i stosowaniu urządzeń elektrycznych („Praca Ręczna w Szkole” 1938 nr 4 oraz 1939 nr 1). Po śmierci dyrektora Przanowskiego w 1937 roku poświęcił mu artykuł Ze wspomnień byłego ucznia („Praca Ręczna w Szkole” 1937 nr 1/3), a po latach przypomniał jego zasługi: Władysław Przanowski – twórca polskiego systemu wychowania technicznego („Nowa Szkoła” 1963 nr 5).
 
        W okresie dwudziestolecia międzywojennego brał udział w pracach Wydziału Programowego Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, był też członkiem i recenzentem Komisji Oceny Książek i Pomocy Naukowych MWRiOP oraz wykładowcą Wyższych Kursów Nauczycielskich w zakresie fizyki i prac ręcznych. W 1924 roku był dyrektorem technicznym Międzynarodowego Kongresu Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych w Warszawie, w 1925 roku projektantem i dyrektorem technicznym nagrodzonej złotym medalem Wystawy Szkolnictwa Polskiego na Międzynarodowej Wystawie Dydaktycznej we Florencji we Włoszech. Brał udział w Pierwszej Wystawie Radiowej w Warszawie w 1926 roku, zaprojektował wystawę szpitalnictwa warszawskiego, stanowiącej fragment wystawy „Warszawa wczoraj, dziś i jutro” (1938 rok). Współpracował też z Muzeum Przemysłu i Techniki w Warszawie.
 
        Znana była działalność społeczna Ligaszewskiego, w 1929 roku zorganizował w Zajezierzu kolonie letnie dla dzieci oraz półkolonie w Warszawie. W 1939 roku jako oficer rezerwy został zmobilizowany, brał udział w wojnie obronnej. We wrześniu 1939 roku ewakuowany do Rumunii i tam internowany. W 1940 roku uciekł z obozu jenieckiego i przedostał się do Francji, gdzie ukończył kurs inżynierski dla oficerów łączności. We Francji już w stopniu porucznika , służył w lotnictwie, organizował szkołę podchorążych łączności lotniczej. Po ewakuowaniu w 1940 roku jednym z ostatnich transportów z Francji do Wielkiej Brytanii, został wykładowcą elektrotechniki w szkole podchorążych i oficerów w Centrum Wyszkolenia Łączności w Szkocji. Do nauczania elektrotechniki projektował pomoce dydaktyczne , opracował instrukcje obsługi przyrządów pomiarowych firmy „Avo” i oscylografów firmy „Cossor”, redagował słownik techniczny polsko-angielski. Był także zastępcą kierownika parku technicznego Centrum. Od 1941 roku do końca wojny dobrowolnie opodatkował się z gaży oficerskiej na rzecz funduszu walki z okupantem w kraju. W latach 1945-1946 uczył elektrotechniki na kursach dla elektromonterów.
 
        Po powrocie do kraju, pracował od 1947 roku w Państwowym Instytucie Robót Ręcznych dla Nauczycieli im. Władysława Przanowskiego, który reaktywowano w Bielsku. Był wykładowcą elektrotechniki, do nauczania której zorganizował pracownię i laboratorium; od 1949 roku objął także przedmiot „motoryzacja”. Opublikował artykuł „Elektrotechnika ucznia szkoły podstawowej” („Praca Szkolna” 1947/48 nr 6), w którym proponował wykonywanie prac z zakresu elektrotechniki w ramach nauczania fizyki i pracy ręcznej. Ligaszewski brał udział w pracach Wydziału Pomocy Naukowych Ministerstwa Oświaty (1947) oraz Komisji Doradczej Fizyki przy Państwowych Zakładach Pomocy Naukowych w Warszawie (1948). W 1949 roku uzyskał patent na przyrząd pomiarowy – dialatometr, wykonany dla Państwowych Zakładów Pomocy Naukowych. W tym czasie wykładał także na Wyższym Kursie Nauczycielskim. W latach 1949-1950 zaprojektował i zorganizował Wystawę Szkolnictwa Polskiego w Czechosłowacji (Praga, Ostrawa Morawska, Brno, Bratysława). Po likwidacji Państwowego Instytutu Robót Ręcznych w 1950 roku, przez 20 lat uczył elektrotechniki w Technikum Mechaniczno-Elektrycznym w Bielsku-Białej, uzyskując w 1951 roku uprawnienia Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego do nauczania elektrotechniki i geometrii wykreślnej w szkołach zawodowych. W 1969 roku został powołany w skład Komisji Programów i Podręczników przy Ministerstwie Oświaty i Szkolnictwa Wyższego w zakresie wychowania technicznego. Opracował zespół modeli dydaktycznych do nauki o prądnicach i silnikach elektrycznych , zatwierdzony do użytku w szkołach ogólnokształcących i zawodowych.
 
        Po przejściu na emeryturę w 1970 roku przeniósł się do Wrocławia i zamieszkał u syna Andrzeja. Zajmował się generatorami prądu stałego i w 1983 roku uzyskał patent na bezstykowy generator samowzbudny prądu stałego z wirującymi magneśnicami. Odznaczony był Srebrnym Krzyżem Zasługi (1926), Medalem X-lecia Polski Ludowej (1954), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1958), Medalem Wojska Polskiego (1940), Croix des Combattants Volontaires (francuskie odznaczenie za udział w formacji wojskowej podczas II wojny światowej).

        Zmarł 22 września 1987 roku we Wrocławiu, pochowany został w Bielsku-Białej na cmentarzu przy ul. Grunwaldzkiej 28 w sektorze C1, grobie nr 7.

 
Tekst wiodąco opracował Marek Wasiak.


Serdecznie dziękuję wszystkim osobom, które przekazując dokumenty, fotografie i informacje o bliskich zmarłych, znacząco ubogaciły stronę naszego cmentarza.
Krzysztof Raczek.


Ta strona używa plików cookies

Dalsze korzystanie z witryny oznacza zgodę na wykorzystanie plików cookies, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Więcej informacji znajdziesz w polityce cookies.